Stawizny

Bytostnje wóznamjeniju wokrejs Dubja-Błota tśi krajiny:

• Dubjowa jazorata krajina (słuša k pódzajtšnobramborskim wrjosatym stronam a jazoratej krajinje)
• Błota
• Dolny Fleming

Pówjerch wokrejsa słuša k młodomorenskej zemi a jo pśez wjelerakosć formow a glacialne serije wótměnjaty rědowany.

Źinsajšna wokrejsna pśestrěń wopśimjejo źěle Barlińskego a Barutskego prarěcnišowu. Na pódmorenowych platach, kenž nadejźoš mjazy wobyma prarěcnišćoma, wósebnje na Tupcańskej plaśe a Dubjańskich pěskach, jo wupśestrěta chójcowa góla rozsuźeca za krajiny wobraz. Krajine wobstojnosći su wjeliki wliw na wuwiśe wobsedleństwa měli.

Z dobywanim pśez šlachtu Askanierjow a wobšyrnymi pušćanjami góle jo se wužywanje w pó śěganju ludow słowjańskem/serbskem sedleńskem rumje źinsajšnego wokrejsa změniło.

Wejsna kolonizacija z pśedewšym nimskimi nowosedlarjami w 12. a 13. stolěśu jo wjadła k nadformowanju starosłowjańskich sedlišćow a k załoženjam městow we wjelikej licbje.

Tak jo był Lubin staroserbske groźišćo z wicnym sedlišćom nad starym pśechodom pśez Sprjewju, nježli jo južo srjejź 10. stolěśa nimske grodowe swójstwo ze sedłom grodowego groby bywał. Wokoło lěta 1150 se naspomnjejo Lubin prědny raz ako „Urbs Lubin” (grod Lubin). Pó załoženju města wokoło lěta 1200 jo se sedlišćo mjazy tšugoma Sprjewje pód šćitom pomjenjonego groda wjelgin spěšnje k wikowańskemu centrumoju wuwiło. Z póznego srjejźowěka jo był Lubin głowne městno markgrobojstwa Dolna Łužyca.

Serbske wejsne sedlišćo Łukow jo se město starego słowjańskego groźišća pód šćitom markgrobojskego groda w lěśe 1250 zapołožyło. Źěkowano swójomu pśigódnemu geografiskemu połoženju za wuwiśe góspodaŕstwa a wikowanja, su Łukow na město wutwarili a jo dostał 1297 měsćańske pšawo. Z lěta 1492 jo był głowne město markgrobojstwa Dolna Łužyca.

Luboraz, stare serbske sedlišćo, jo bywał wokoło lěta 1250 městaško a jo 1302 měsćańske pšawo dostał.

Rowno tak su Parsk, Chudowina, Tupc, Gólišyn a druge jsy zwětšego na městnje starych słowjańskich sedlišćow a groźišćow pśi zrězkach wikowańskich drogow resp. pśechodach rěkow zapołožyli.

Na zakłaźe rolnikaŕstwa, rucnikaŕstwa a wikowanja su se małe města pśez stolěśa njestawnych stawiznow na wjetšy part k městaškam měsćańskich rolnikarjow wuwili. Mjazycasnje pód sakskim kněstwom, kaž ceła Dolna Łužyca, su bywali akle 1815 zasej bramborsko-pšuske.

W drugej połojcy 19. stolěśa jo se industrializacija zachopiła. Z tym su byli za města w źinsajšnem wokrejsu lěbda impulse zwězane. Pózdźejše góspodaŕske wuwiśe pódpołnocnego źěla wokrejsa jo było kšute z Barlinjom zwězane. Na pódpołdnju wokrejsa jo južo pśecej rolnikaŕstwo dominěrowało. Wěsta industrializacija jo se w zwisku z wutwarjenim wobchadneje infrastruktury w regionje Parsk zachopiła.

Až do lěta 1897 su zawodne grunty Schwartzkopff-fabriki za lokomotiwy, pózdźej Twarjenje śěžkich mašinow Wildau, natwarili. Źinsa stoje te grunty pód šćitom pomnikow. Niederlehme a Zernsdorf stej se wuwilłej na librowarja za twaŕske materiale, wósebnje za Barliń.

W zwisku z pódzemskim płunowym składom jo bywała Chudowina městno twarjenja płunowych załožkow a załožki rorowych pśewodow.

Post Nimskego rajcha jo 1920 w Parsku prědny nimski rozgłosowy sćelak natwarił.

Póspromje měsćańskeje zeleznice do Barlinja su se wuwili gmejny Eichwalde, Schulzendorf, Zeuthen, Wildau a Parsk k skóro zwisowatemu sedlišćowemu bantoju.

Wuwiśe pó 1990 jo wósebnje w pódpołnocy wokrejsa pśez kradu wjelike rozšyrjenje sedlišćowych pśestrěnjow wóznamnjone. Z togo, až Barliń jo blisko, slědujo wjeliki zasedlowański śišć. Tak su how pśedewšym źěłaŕstwowe wobceŕki a wobceŕki za wěcejnastwaŕkowu twaŕ bydlenjow nastali.

Stawizny zasto­jnstwa